Мемлекеттік кірістер комитеті жеке тұлғалардың банкроттығы туралы заң жобасын жариялады.
Осы жобаның негізгі тармақтарын келтіреміз:
Бiрiншiсi — мөлшерi ең төменгi күнкөрiс деңгейiнiң мөлшерiнен (36 018 теңге) аспайтын кредиттер алу жөнiндегi мәмiлелердi қоспағанда, банкроттың бес жыл iшiнде заемдар алу, кепiлдiктер мен кепiлдемелер беру жөнiнде мәмiлелер жасауына тыйым салынады.
Екіншіден, үш жыл бойы банкроттардың Қазақстаннан тыс жерлерге шығуына тыйым салынған, бұған емделу, жақын туысқанды емдеуге алып жүру және жақын туысқанды жерлеу қажет.
Үшiншi — соттан тыс банкроттық рәсiмiн қолдану туралы өтiнiш берiлген күннен бастап борышкерден кредиторлардың мiндеттемелерiн орындауын, борышкерге заемдар алу жөнiнде мәмiлелер жасауды, кепiлдiктер мен кепiлдемелер берудi талап етуге тыйым салынады, берешектiң барлық түрлерi бойынша тұрақсыздық айыбын (өсiмпұл, айыппұл) және сыйақы есептеу тоқтатылады. Сот банкроттығы рәсiмiнiң өзi аталған рәсiмдi қолдану туралы сот шешiмi заңды күшiне енген күннен бастап алты айдан аспайды. Мерзімді ұзартуға жол берілмейді.
Бұдан басқа, кредиторлардың талаптарын қанағаттандыру есебiнен борышкердiң банк шоттарынан ақша өндiрiп алуға жол берiлмейдi. Сондай-ақ борышкерге мүлiктi иелiктен айыру немесе өзiне жаңа мiндеттемелер қабылдау жөнiнде мәмiлелер жасауға тыйым салынады. Бұл ретте борышкердің мүлкіне қатысты бұрын қабылданған соттардың шешімдерін орындау және борышкер мүлікті беруге, төлемді жүргізуге немесе мүліктік міндеттемелерді өзге де тәсілмен орындауға міндетті мемлекеттік органдардың шешімдерін орындау тоқтатыла тұрады.
«Кредитордың (кредиторлардың) талаптарын қанағаттандыруға қабілетсіз болған кезде азаматқа төлем қабілеттілігін, соттан тыс немесе сот банкроттығын қалпына келтіру рәсімі қолданылады. Банктер мен микроқаржы ұйымдарына соттан тыс банкроттық рәсімінің аяқталғаны немесе сот банкроттығы рәсімінің аяқталғаны туралы хабарландыру орналастырылған күннен бастап бес жыл ішінде жеке тұлғаға қарыз беруге тыйым салынады «, — делінген құжатта.
Берешегі 100 еселенген АЕК мөлшерінен аспайтын (306,3 мың теңгеден аспайтын) борышкер, егер кредиторлар алдындағы міндеттемелер оларды орындау мерзімі басталған күннен бастап 12 ай ішінде орындалмаса, өтініш береді. Берешегі кемінде 100 еселенген және 1600 еселенген АЕК мөлшерінен аспайтын (306,3 мыңнан 4,9 млн теңгеге дейін) борышкер, егер кредиторлар алдындағы міндеттемелер оларды орындау мерзімі басталған күннен бастап алты ай ішінде орындалмаса, өтініш береді.
«Борышкер төлем қабілеттілігін қалпына келтіру рәсімінде ай сайын ең төменгі күнкөріс деңгейінен аспайтын мөлшерде (2022 жылы 36 018 теңге) ақшаны өз қарамағына қалдыруға құқылы. Борышкер өз қарамағына қалдырған ақшаның мөлшерін кредиторлар көбейтуі мүмкін», — делінген заңда.
Соттан тыс банкроттық рәсімін жеті жыл бойы қайталап пайдалануға болады.
Сонымен қатар мүлікті немесе мүліктік міндеттемелерді жасыру, құжаттаманы басқа иелікке беру, иеліктен шығару немесе жою 2 мың теңгеге дейінгі мөлшерде айыппұл салуға жазаланады. АЕК (6,1 млн теңге) не сол мөлшердегі түзеу жұмыстарына, не екі жылға бас бостандығынан айыруға жазаланады. Ал қасақана банкроттық — 1 мың АЕК (3 млн теңгеден астам) не түзеу жұмыстары немесе бір жылға дейін бас бостандығынан айыру.
Сонымен бiрге, егер мәмiлелердi борышкер немесе ол уәкiлеттiк берген адам төлем қабiлеттiлiгi мен сот банкроттығын қалпына келтiру рәсiмiн қолдану туралы iс қозғалғанға дейiн үш жыл iшiнде жасаса, олар жарамсыз деп танылады.
Құжатта төлем қабілеттілігін қалпына келтіру жоспары да жазылған. Оны орындау мерзімі бес жылдан аспауға тиіс. Ол:
міндеттемені орындау мерзімін өзгерту (борышты төлеуді кейінге қалдыру және (немесе) бөліп-бөліп төлеу);
борышты немесе оның бір бөлігін, оның ішінде тұрақсыздық айыбын (айыппұлдарды, өсімпұлдарды) кешіру;
қарызды пайдаланғаны үшін сыйақының пайыздық ставкасын төмендету;
қарызды пайдаланудың жалпы мерзімін бір мезгілде ұлғайта отырып, тұрақты ағымдағы төлемдердің мөлшерін азайту;
міндеттемені орындау тәсілін өзгерту;
кепілді кредитор банктік қарыздың ипотекалық шарты бойынша міндеттемелерін кешірген жағдайда кепіл нысанасын оған беру арқылы кепілді кредитордың талаптарын қанағаттандыру;
осы тармақта көзделмеген өзге де құралдар.
Жоспарда сондай-ақ мүліктің бір бөлігін сату немесе жалға беру, тұрғын үйді (автокөлікті) құны аз тұрғын үйге (автокөлікке) ауыстыру, борышкерді жұмысқа орналастыру және басқалары ескеріледі.
«Қазақстандықтардың төлем қабілеттілігі мен банкроттығын қалпына келтіру мәселелері бойынша кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» құжат 2022 жылғы 23 ақпанға дейін жария талқылауда.
Көз: lsm
